Muzyka nie bierze się znikąd. Z jednej strony jest wytworem natury, brzmieniem jej istnienia. Codziennie jesteśmy świadkami jej koncertu poprzez słyszalny śpiew ptaków, szum liści czy stukot kropli deszczu rozbijających się o dachy naszych domów. Z drugiej strony dźwięki rodzą się w naszych głowach. Mogą być również wynikiem oddziaływania na nas różnych bodźców. Człowiek to przecież istota wrażliwa i emocjonalna co ma niezaprzeczalny wpływ również na to jak odbiera muzykę i w jaki sposób potrafi nią zarazić drugą osobę. Twórcami nowych doznań muzycznych są kompozytorzy, a jednego z nich udało mi się namówić na chwilę rozmowy.
Zbigniew Słowik – Kompozytor, aranżer i animator kultury. Jako kompozytor zadebiutował w 1994 Suitą na orkiestrę smyczkową w Filharmonii Krakowskiej. W 1996 ukończył studia kompozytorskie w Akademii Muzycznej w Warszawie pod kierunkiem Zbigniewa Bagińskiego. W 2003 otrzymał wyróżnienie na Ogólnopolskim Konkursie Kompozytorskim we Wrocławiu. Na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim „Muzyka Ogrodowa” w Krakowie w 2004 otrzymał IV nagrodę. W 2010 otrzymał II nagrodę w kategorii: utwór na instrument solowy za „Małą Suitę Olimpijską” na fortepian solo na V Konkursie Kompozytorskim „Srebrna Szybka” w Krakowie. Jego utwory ma w repertuarze m.in. Orkiestra Kameralna Polskiego Radia „Amadeus” w Poznaniu, Orkiestra Kameralna Filharmonii Narodowej w Warszawie. Od 1996 roku organista w kościele Matki Bożej Pocieszenia w Żyrardowie. W roku 2000 rozpoczął pracę w Państwowej Szkole Muzycznej I i II stopnia im. Ignacego Jana Paderewskiego jako nauczyciel przedmiotów ogólnomuzycznych. Autor Hejnału Miasta Żyrardowa a także były członek Zarządu Stowarzyszenia na Rzecz Kultury im. Ignacego Jana Paderewskiego w Żyrardowie. Został uhonorowany Odznaką „Zasłużony Dla Kultury Polskiej” oraz Brązową Odznaką Honorową Polskiego Związku Chórów i Orkiestr. W kwietniu 2015 Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach wykonała jego utwór „The Motor Poem” w ramach 6. Festiwalu Prawykonań – Polska Muzyka Najnowsza. Utwór cieszył się uznaniem wśród widowni i został nagrodzony gromkimi oklaskami.
Jan Maliszewski: Proszę w kilku zdaniach powiedzieć, jakie są Pana pierwsze skojarzenia ze słowem perkusja?
Zbigniew Słowik: Ze słowem perkusja mam wiele skojarzeń: muzyka symfoniczna, muzyka taneczna, orkiestra perkusyjna, sekcja perkusyjna i do tego jeszcze bardzo mi bliskie skojarzenie z sercem i pulsem…. Dla mnie perkusja odgrywa ogromną rolę w muzyce symfonicznej, gdzie jej użycie wymaga dobrego smaku i wyczucia.
Kiedy rozpoczęła się Pana przygoda z komponowaniem i jakie emocje jej towarzyszyły?
Z.S.: Pisać zacząłem stosunkowo późno, bo dopiero między 16 a 17 rokiem życia. Pisałem tylko na fortepian i dopiero przed studiami kompozytorskimi napisałem utwór na klarnet z fortepianem… Warto dodać, że w szkołach warszawskich, a także w innych większych ośrodkach na poziomie II stopnia była już wtedy propedeutyka kompozycji, instrumentacja i współczesne techniki kompozytorskie. W szkole muzycznej w Żyrardowie, którą ukończyłem, niestety nie było takich zajęć. Na studiach uczyłem się najpierw tego, co moi koledzy już dawno przerabiali… Musiałem bardzo dużo pracować i świadomie rezygnować z uciech życia studenckiego, a ponadto sytuacja materialna mojej rodziny zmuszała mnie do podjęcia pracy zarobkowej. Komponowanie fascynowało mnie i wciągało do tego stopnia, że nawet budziłem się w nocy, aby pewne pomysły zapisać. Muszę przyznać, że i dziś muzyka wypełnia moją głowę towarzysząc mi w codziennych zajęciach.
W jakich okolicznościach/momentach czuję Pan, że musi usiąść i zacząć komponować? Potrzebny jest jakiś bodziec czy w sposób zupełnie naturalny siada Pan z ołówkiem i kartką nastawiony na tworzenie?
Z.S: Staram się pisać zawsze, gdy mi na to czas pozwala. Z czasem dostosowałem moje pisanie do potrzeb środowiska, w którym żyłem i przestałem realizować wyłącznie własne zamierzenia twórcze ( nie rezygnując z nich całkiem ) na rzecz osób, z którymi współpracowałem. Zacząłem też pisać z myślą o potencjalnych wykonawcach i o dostępnym dla mnie aparacie wykonawczym.
Jak wygląda sam proces kompozycji? Komponuje Pan aż skończy czy pisze część, odkłada utwór do szuflady i po jakimś czasie do niego wraca?
Z.S.: Komponuję etapami. Najpierw ustalam skład wykonawczy, później muszę mieć ogólny pomysł na formę, a następnie szkicuję całość. Kolejny etap to dopracowanie treści, a w końcu – szczegółów. Następnie odkładam utwór na jakiś czas i powracam do niego weryfikując wszystkie miejsca wątpliwe; zdarza się też, że dokonuje jeszcze istotnych zmian i poprawek.
Dlaczego warto pisać utwory przeznaczone wyłącznie na perkusje? Skąd pomysł na takie utwory?
Z.S.: Warto jest spróbować swoich sił twórczych pisząc na różne składy, a w praktyce kompozytorzy piszą na składy, które mają do dyspozycji. Przez kilka lat pisałem aranżacje dla miejscowego kwartetu „Fuerte”. W wyniku współpracy powstało około 30 aranżacji w tym 18 kolęd. Pisałem także opracowania pieśni religijnych i wojskowych dla chóru „Lira”. Wcześniej współpracowałem z Kameralną Orkiestrą „Orfeusz” działającą przy Klubie Muzyki Współczesnej „Malwa” w Krakowie. Odkąd istnieje w Szkole Muzycznej w Żyrardowie zgrany zespół perkusyjny „Żyrardowskie Uderzenie” w naturalny sposób zaczynam myśleć o perkusji jako źródle inspiracji twórczej. Myślę, że tak jest wszędzie: w naturalny sposób dochodzi do współpracy pomiędzy wykonawcami, a kompozytorem.
Ile miejsca w Pana dorobku kompozytorskim zajmują utwory perkusyjne? Proszę wymienić ich tytuły.
Z.S: Moje pierwsze doświadczenie z perkusją miałem już na drugim roku studiów: w ramach przedmiotu instrumentoznawstwo praktyczne bodajże przez pół roku korzystałem z instrumentów perkusyjnych i oczywiście miałem do dyspozycji wykładowcę, który pokazał mi wiele ciekawych efektów możliwych do uzyskania na instrumentach perkusyjnych. Na studiach powstał mój pierwszy utwór na perkusję solo, który niestety zaginął. Kolejny utwór to znany już The rhythmic story, a w zeszłym roku powstała Black & White Rapsody na perkusję solo z myślą o zespole „Żyrardowskie Uderzenie”. Mam już naszkicowane dwie części koncertu na perkusję i orkiestrę symfoniczną „Zumba Concert”, a przed rokiem ukończyłem moją Uwerturę „Latino”, w której to perkusja odgrywa ogromnie istotną rolę.
Na jakim jest Pan obecnie etapie twórczym? Czy świat perkusji może liczyć na kolejne utwory czy może obiera Pan teraz inny kierunek?
Z.S.: Obecnie w szkole jest przygotowywana moja Kantata Jubileuszowa, napisana z okazji 70-lecia Państwowej Szkoły Muzycznej w Żyrardowie, w której to również użyłem instrumentów perkusyjnych: kotłów i dzwonów rurowych (rozpoczynając pisanie Kantaty musiałem odłożyć na bok pracę nad koncertem perkusyjnym). W tej chwili pracuję nad Sonatą na flet i fortepian. Utwór ten powstaje na zamówienie nauczycieli naszej szkoły: p. Anny Nikiciuk i p. Elżbiety Budnik. Mam już plany twórcze na przyszłość, ale na razie ich nie zdradzę: zobaczę jak się pewne sprawy zawodowe poukładają.
Czy słysząc swoje utwory na koncertach podczas premiery, jest Pan zadowolony z wyniku? Czy bywa tak, że pisząc utwór, spodziewał się Pan zupełnie innego efektu?
Z.S.: Na ogół utwory zanim zostaną wykonane publicznie są konsultowane z kompozytorem; oczywiście jest też odwrotnie, choć najczęściej wtedy konsultacja odbywa się w trakcie pisania utworu: kompozytor sprawdza pewne rozwiązania i otrzymuje aprobatę albo wskazówki, jeśli partia jest niewygodna. Moje doświadczenia pokazują, że wykonawca potrafi wiele wnieść do interpretacji; szczególnie przy utworach solowych, wirtuozowskich wykonawca staje się nieocenionym przewodnikiem i doradcą.
Zna Pan zespół Żyrardowskie Uderzenie ze sceny ale także osobiście. Grupa wykonała również jeden z Pańskich utworów. Proszę powiedzieć czytelnikom jak Pan postrzega zespół?
Z.S.: Zespół „Żyrardowskie Uderzenie” za sprawą założyciela, charyzmatycznego nauczyciela gry na instrumentach perkusyjnych, a jednocześnie dyrygenta Michała Niedziałka stał się w bardzo krótkim czasie rozpoznawalny i zyskał ogromną popularność w Żyrardowie i nie tylko. Jest to bardzo cenna inicjatywa angażująca wiele młodych osób, które w ten sposób zyskują możliwość oswojenia się ze sceną i gry zespołowej. „Żyrardowskie Uderzenie” promuje przede wszystkim muzykę na instrumenty perkusyjne, ale również promuje naszą szkołę w środowisku lokalnym.
Ostatnie pytanie i prośba. Jakby mógł Pan powiedzieć w jaki sposób komponowanie może rozwijać człowieka? Proszę również o kilka słów zachęty i podzielenie się własnymi doświadczeniami.
Z.S.: Komponowanie to umiejętność, która wymaga doskonalenia przez całe życie. Praca twórcza wymusza dyscyplinę, konsekwencję, dokładność; jest też szkołą cierpliwości i pokory. Kompozytor musi mieć odpowiednie przygotowanie teoretyczne: posiadać dobry słuch, znać harmonię i formy muzyczne, a także dobrze orientować się w najpierw w muzyce tradycyjnej, a następnie – współczesnej. Musi też zdobywać wiedzę na temat różnych instrumentów i ich możliwości wykonawczych. Najlepiej by było, w miarę możliwości, poznawać różne instrumenty w praktyce. Trzeba też być obeznanym ze współczesnymi technikami kompozytorskimi i nauczyć się instrumentacji. Obecnie nieodzowne staje się poznanie muzyki elektronicznej i technik jej tworzenia. Każdy pragnący kształcić się na kompozytora musi posiadać zdolności w tym kierunku, gdyż samego komponowania nie można się nauczyć. Następnie te zdolności trzeba ukierunkować. Każdy twórca powinien orientować się, jakie ma możliwości i jaką muzykę chciałby pisać. W końcu po obraniu drogi twórczej pozostaje praca – systematyczna i wytrwała bez oczekiwań na splendor, ale z nadzieją, że jest to czas dobrze spożytkowany i przyniesie efekty w postaci dobrych wykonań.
re-perkusja 